της Νατάσας Φραγκούλη
Κάποτε στην Ελλάδα, και μόνο η αναφορά της λέξης «επιχειρηματικότητα» εντός των πανεπιστημίων και των ερευνητικών κέντρων ήταν «αιτία πολέμου». Σήμερα το να μεταφραστεί η ακαδημαϊκή έρευνα σε εμπορεύσιμο προϊόν γίνεται από «ανάθεμα» ζητούμενο.
Σήμερα, η νεοφυής επιχειρηματικότητα όχι μόνο δεν αποτελεί «στίγμα» για την πανεπιστημιακή και ερευνητική κοινότητα, αλλά μείζον ζητούμενο για τη γεφύρωση της πανεπιστημιακής γνώσης με την αγορά. Ένα ζητούμενο που η Ελλάδα -αν και με αργά βήματα- φαίνεται να πετυχαίνει τα τελευταία χρόνια και ειδικά την τελευταία διετία.
Μόνο το 2022 ιδρύθηκαν στην Ελλάδα 16 νέοι τεχνοβλαστοί, οι γνωστές spin off εταιρείες από τα «σπλάχνα» Πανεπιστημίων και ερευνητικών κέντρων της χώρας. Στο μεταξύ, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των ίδιων των Πανεπιστημίων και των δημόσιων Ερευνητικών Κέντρων, υπάρχει η πρόθεση να ιδρυθούν επιπλέον τουλάχιστον άλλες 94 spin offs το 2023.
Η επιχειρηματικότητα, που ξεκινά από τα εργαστήρια πανεπιστημίων και ερευνητικών κέντρων ήταν κάτι παραπάνω από υποτονική στην Ελλάδα, επί χρόνια. Δεν είναι τυχαίο ότι μέχρι τον Δεκέμβριο του 2021, υπήρχαν μόλις 101 τεχνοβλαστοί, προερχόμενοι από 13 Πανεπιστήμια και 7 δημόσια Ερευνητικά Κέντρα.
Μετά από την ψήφιση του νέου νομοθετικού πλαισίου για τις spin offs, τον Νοέμβριο του 2021, σημειώθηκε αύξηση 15,8%, ενώ -εάν επαληθευτούν οι προβλέψεις για το τρέχον έτος- θα μιλάμε για μία αύξηση πλέον του 80%.
Όταν τα Πανεπιστήμια επιχειρούν
Το 2022, σύμφωνα με τα στοιχεία που έχει στη διάθεσή του το powergame.gr, δημιουργήθηκαν στην Ελλάδα 16 spin offs εταιρείες εκ των οποίων τρεις προέρχονται από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και έξι από το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας.
Δύο τεχνοβλαστούς δημιούργησε το 2022 το Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο, έναν το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, ενώ τρεις spin off εταιρείες «γέννησε» το Εθνικό Κέντρο Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης και μία το Ερευνητικό Κέντρο Βιοϊατρικών Επιστημών «Αλέξανδρος Φλέμιγκ».
Το 2022 το ΑΠΘ ανέβασε ταχύτητες στην παραγωγή τεχνοβλαστών δημιουργώντας τις εταιρείες HiSpin, iASC και THETABIOMARKERS. Η HiSpin έχει ως αντικείμενο τη βελτίωση των υπηρεσιών υγείας κυρίως σε ηλικιωμένους και άτομα με χρόνιες παθήσεις, προσφέροντας μια ψηφιακή πλατφόρμα υγείας για προσωποποιημένη ιατρική φροντίδα.
Με επικεφαλής τον καθηγητή Ιωάννη Βλαχάβα, διαθέτει μεγάλη εμπειρία σε ένα hot τομέα, την ανάπτυξη εφαρμογών Μηχανικής Μάθησης και ιδιαίτερα βαθιών νευρωνικών δικτύων. Αξιοποιεί δε την τεχνογνωσία που έχει αναπτυχθεί στο Εργαστήριο Ευφυών Συστημάτων του Τμήματος Πληροφορικής, διαθέτοντας, παράλληλα, τεχνογνωσία και λογισμικό για ανάλυση δεδομένων χρονοσειρών και προβλέψεων, επεξεργασία φυσικής γλώσσας, πλατφόρμες ανάπτυξης Scientific Games.
Το 2022 ιδρύθηκε από το ΑΠΘ η IASC, με επικεφαλής τον καθηγητή Νίκο Μαγκλαβέρα και μια ομάδα έμπειρων ερευνητών με πολυετή ενασχόληση με θέματα ιατρικής πληροφορικής και τηλεϊατρικής, καθώς και στον σχεδιασμό και την υλοποίηση πληροφοριακών συστημάτων διαχείρισης ιατρικών δεδομένων.
Άλλη μια spin off του ΑΠΘ, η οποία ιδρύθηκε το 2022 είναι η ThetaBiomarkers, από το Τμήμα Χημείας, που δραστηριοποιείται στον χώρο της ανάλυσης βιολογικών δειγμάτων.
«Οι πιο μεγάλες ιδέες που γίνονται πράξη, ξεκινούν από τους ανθρώπους της έρευνας που εργάζονται εντατικά στα εργαστήρια. Παράγουν επιστημονικά ώριμα αποτελέσματα. Βρίσκουν τον τρόπο να τα μετατρέψουν σε προϊόντα ή υπηρεσίες» σχολιάζει με ανάρτησή του Linkedin o αντιπρύτανης του AΠΘ, καθηγητής Στράτος Στυλιανίδης.
Από το εργαστήριο στην αγορά
Από τα ερευνητικά εργαστήρια του ΕΚΕΤΑ γεννήθηκαν το 2022 οι τεχνοβλαστοί Optimems IKE, GfH και MOBASE. Ήδη, το καινοτόμο πλαίσιο λογισμικού Optimems χρησιμοποιείται στο σύστημα έξυπνου σπιτιού Fibaro της εταιρείας GEYER. Eξαιρετικά παραγωγική είναι και η GfH, η οποία ασχολείται με την παροχή λύσεων στη βιοανάλυση και στη διαχείριση βιοδεδομένων σε ευθυγράμμιση με την έννοια της Ιατρικής Ακριβείας.
Από την πλευρά της η Mobase, δραστηριοποιείται ερευνητικά στην ταυτοποίηση των φυτικών ειδών, ποικιλιών και τελικών προϊόντων, με την εφαρμογή μοριακών μεθόδων υψηλής ακρίβειας.
Πολλά υποσχόμενοι είναι οι τεχνοβλαστοί EUCLIA ΙΚΕ και PRINSUS, που δημιουργήθηκαν το 2022 από τα εργαστήρια του Εθνικού Μετσόβειου Πολυτεχνείου. Η EUCLIA δημιουργεί εξιδεικευμένα εργαλεία, που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την υπολογιστική (insilico) πρόβλεψη ιδιοτήτων υλικών και φαρμάκων αλλά και πιθανών ανεπιθύμητων συνεπειών στην υγεία και το περιβάλλον. Τα εργαλεία αυτά συμβάλλουν στην εξοικονόμηση πόρων σε βιομηχανικούς κλάδους, αφού επιταχύνουν τις διαδικασίες ανακάλυψης νέων αποτελεσματικών αλλά ταυτόχρονα ασφαλών κατά τη χρήση τους φαρμάκων, υλικών ή προϊόντων.
«Προϊόν» του Μετσόβειου είναι και η PRINSUS, η οποία δημιουργήθηκε το 2022, με σκοπό, μεταξύ άλλων, την ανάπτυξη και προώθηση καινοτόμων συστατικών τροφίμων με αυξημένη αντιοξειδωτική δράση, βιο-λειτουργικότητα και ελεγχόμενη απελευθέρωση κατά την προσθήκη τους σε ποικίλα μοντέλα τροφίμων.
Επίσης, το 2022, το ΟΠΑ δημιούργησε την ExcID, το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας έστησε τις ACTIVECODE, INNORA, INSYS, OMEGA INNOVATIONS, RED Consulting, INDUSTRY4forENERGY, ενώ το Φλέμινγκ γέννησε τη mabY.
Το νέο θεσμικό πλαίσιο
Από τον Νοέμβριο του 2021 έχει τεθεί σε εφαρμογή το νέο καθεστώς για την έρευνα στα Πανεπιστήμια και τις εταιρείες-τεχνοβλαστούς (spin-offs). Το σχετικό νομοθετικό πλαίσιο έχει ρυθμίσει θέματα, τα οποία μέχρι σήμερα είτε ρυθμίζονταν διάσπαρτα και ελλιπώς σε διάφορα νομοθετήματα, είτε δεν ρυθμίζονταν καθόλου, γεγονός που αποτελούσε εμπόδιο για την ανάπτυξη, την αξιοποίηση και την διάχυση της έρευνας.
Ο νέος νόμος επιχειρεί να συνδέσει την έρευνα με την πράξη, δίνοντας για πρώτη φορά τη δυνατότητα δημιουργίας εταιρειών-τεχνοβλαστών που ιδρύονται από περισσότερους Ερευνητικούς Οργανισμούς, όταν η έρευνα έχει διεξαχθεί από κοινού. Επιπλέον, ρυθμίζει σε ένα ενιαίο πλαίσιο την ίδρυση Τεχνοβλαστών, τόσο με τη συμμετοχή Ερευνητικών Οργανισμών, όσο και τρίτων επενδυτών, δημιουργώντας συνθήκες ανάπτυξης και εξωστρέφειας.
«Το νέο νομοθετικό πλαίσιο έχει θέσει πλέον τις προϋποθέσεις για να λειτουργήσει ένας αποτελεσματικός θεσμός, στον οποίο έχουν ληφθεί υπόψη και έχουν σταθμιστεί όλα τα κρίσιμα ζητήματα. Πρόκειται για μια πρωτοβουλία με το βλέμμα στο μέλλον που δίνει ώθηση να ενσωματωθεί στην πραγματική οικονομία η έρευνα και η επιστημονική γνώση που αναπτύσσεται στα Ερευνητικά Κέντρα και Πανεπιστήμια της χώρας, με αμοιβαία οφέλη για όλους» σχολίασε σε πρόσφατη ημερίδα ο υφυπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων κ. Χρίστος Δήμας.
