- Του Φάνη Ρήγα*
Η συζήτηση για το μέλλον της εργασίας ήταν, είναι και θα είναι μία από τις σημαντικότερες συζητήσεις που πρέπει να κάνουμε, αν θέλουμε να μιλάμε για εξέλιξη της κοινωνίας.
Η μεγάλη μου κόρη -ξεκίνησε φέτος Δημοτικό- θα αρχίσει να σκέφτεται την επαγγελματική της κατεύθυνση το 2030 και μέχρι το 2035 όχι μόνο θα έχει ήδη πάρει τις αποφάσεις της, αλλά εύχομαι να έχει αρχίσει και να τις υλοποιεί.
Ό,τι και να επιλέξει τότε, όλοι μας ξέρουμε τι θα έχει συμβεί με τις θέσεις εργασίας μέχρι το 2030, σωστά; Θα μας έχουν αντικαταστήσει τα robot!
Μισό λεπτό… Να το σκεφτούμε λίγο με καθαρό μυαλό; Και λέω με καθαρό μυαλό, γιατί πιστεύω ότι το κέντρο της συζήτησης για το μέλλον της εργασίας, είναι ο φόβος.
Τεχνολογική ανεργία
Ο φόβος όλων μας ότι κάποια στιγμή θα αντικατασταθούμε. Είτε από νεότερους και πιο highly skilled είτε -πλέον- από μηχανές. Και με φόβο το μυαλό δεν λειτουργεί καθαρά…
Ο φόβος της τεχνολογικής ανεργίας δεν είναι κάτι καινούριο. Έχει προκύψει πολλές φορές στο παρελθόν. Συνήθως προκαλείται από ένα πολύ μεγάλο disruption στην τεχνολογία. Το πιο πρόσφατο παράδειγμα, η βιομηχανική επανάσταση.
Ιστορικά όμως, η τεχνολογία δημιουργεί περισσότερες θέσεις εργασίας παρά καταστρέφει. Σήμερα το distruption που έχουμε μπροστά μας είναι το automation, το Machine Learning, το Α.Ι, η ρομποτική κλπ.
Θα επαναληφθεί αυτό που έχει συμβεί ιστορικά; Με άλλα λόγια θα δημιουργήσει για ακόμα μία φορά νέες θέσεις εργασίας η τεχνολογία ή αυτή τη φορά θα καταστρέψει; Είναι κάτι που αυτή τη στιγμή δεν μπορούμε να προβλέψουμε.
Αυτό που ξέρουμε όμως από το παρελθόν είναι ότι το τεχνολογικό disruption -όποιο και αν είναι κάθε φορά- είναι η μία μόνο πλευρά του νομίσματος.
Η άλλη πλευρά του νομίσματος περιλαμβάνει διάφορες κυρίαρχες τάσεις, που δεν σχετίζονται μεν με την τεχνολογία, αλλά σε συνδυασμό με αυτήν, θα επηρεάσουν πολύ το μέλλον της εργασίας.
Οι τάσεις που θα πρέπει να συνυπολογιστούν είναι:
- Αλλαγή του Δημογραφικού
- Αστικοποίηση
- Παγκοσμιοποίηση
- Ανισότητα
- Πολιτική αβεβαιότητα
- Κλιματική αλλαγή
Για να μπορέσουμε να κάνουμε λοιπόν μία πρόβλεψη για το ποιο θα ειναι το μέλλον της εργασίας, θα χρειαστεί να βάλουμε στην εξίσωση τις τάσεις αυτές, και να δούμε την αλληλεπίδραση που έχουν με το disruption που συμβαίνει στην τεχνολογία.
Digital skills VS Εκπαίδευση
Να σου πω ένα παράδειγμα: Μιλάμε σήμερα για digital skills. Σε έρευνα που έκανε το Pearson σε συνεργασία με το Oxford University και το Nesta Foundation, βρέθηκε, ότι κανένα από τα top ten skills που θα χρειαστεί να έχουμε το 2030 για να είμαστε ανταγωνιστικοί (a.k.a να μας χρειάζονται οι εργοδότες), περιλαμβάνει τη λέξη “Digital”.
Αντιθέτως, 5 από τα 10 top skills που θα χρειαστεί να έχουμε το 2030 για να είμαστε ανταγωνιστικοί σχετίζονται με την εκπαίδευση.
- Nο 1 top skill, Learning Strategies: Selecting and using training/instructional methods and procedures appropriate for the situation when learning or teaching new things.
- Nο 3 top skill, Instructing: Teaching others how to do something.
- Nο 6 top skill, Education & Training: Knowledge of principles and methods for curriculum and training design, teaching and instruction for individuals and groups, and the measurement of training effects.
- Nο 10 top skill, Active Learning: Understanding the implications of new information for both current and future problem-solving and decision-making.
Γιατί συμβαίνει αυτό; Σύμφωνα πάντα με την εν λόγω έρευνα, από την μία έχουμε το disruption που συμβαίνει στην τεχνολογία (automation, A.I, Ρομποτική κλπ) και από την άλλη έχουμε τεράστιες αλλαγές που συντελούνται στο δημογραφικό (μία από τις τάσεις που αναφέρονται πιο πάνω). Με άλλα λόγια, έχουμε από την μία το τεχνολογικό disruption, έχουμε όμως παράλληλα και το γεγονός, ότι το προσδόκιμο ζωής μεγαλώνει με αλματώδεις ρυθμούς!
Εξέλιξη της τεχνολογίας και προσδόκιμο ζωής
Τι σημαίνει η αλληλεπίδραση της εξέλιξης της τεχνολογίας με την αλματώδη αύξηση στο προσδόκιμο ζωής; Ότι οι ανάγκες μας σε upskilling, reskilling, διά βίου μάθηση κλπ, θα μεγαλώνουν με εξίσου αλματώδεις ρυθμούς.
Όσοι είναι σήμερα 35+, θα χρειαστεί να καθίσουν πολλές φορές ακόμα στα θρανία αν θέλουν να συνεχίσουν να εργάζονται. Πριν από 15 χρόνια οι ίδιοι άνθρωποι μπήκανε στο Πανεπιστήμιο πιστεύοντας ή ελπίζοντας ότι θα είναι η τελευταία φορά που θα έχουν καθηγητές και homewrok…
Παράλληλα οι ανάγκες των σημερινών 20άρηδων σε ώρες εκπαίδευσης μετά το πέρας των σπουδών τους, θα είναι υπερ-πολλαπλάσιες από ό,τι οι ανάγκες που είχαμε εμείς όταν είμασταν στην ηλικία των 20.
Η αλληλεπίδραση λοιπόν που υπάρχει μεταξύ των δημογραφικών δεδομένων και των εξελίξεων στην τεχνολογία, που μας οδηγεί;
Η ίδια έρευνα προβλέπει ότι το επάγγελμα που θα βιώσει την μεγαλύτερη ζήτηση μέχρι το 2030 είναι οι καθηγητές όλων των βαθμίδων (δάσκαλοι, καθηγητές, και εκπαιδευτές ενηλίκων).
Δεν ξέρω για εσένα, αλλά εγώ όταν έδινα Πανελλήνιες πριν από 25 χρόνια δεν θυμάμαι το επάγγελμα του εκπαιδευτικού να ήταν ούτε να προβλέπεται να γίνει τόσο πολύ hot…
Ανάλογοι συσχετισμοί και αλληλεπιδράσεις μεταξύ τεχνολογίας και τάσεων που μπορούν να οδηγήσουν σε πολύ χρήσιμα συμπεράσματα υπάρχουν άπειρα, εγώ εδώ ανέφερα ένα μόνο και αυτό γιατί η κόρη μου λέει ότι θέλει να γίνει δασκάλα (οπότε και αναθάρρησα λιγάκι με αυτά που διάβασα).
Προσωπικά το συμπέρασμα που έβγαλα είναι ότι το μέλλον της εργασίας ΔΕΝ είναι ψηφιακό.
Ο λόγος είναι απλός: ψηφιακό είναι το παρόν της εργασίας.
* Ο Φάνης Ρήγας είναι ιδρυτής της Accelerate Growth