Της Νατάσας Φραγκούλη
Τις ψηφιακές της επιδόσεις συνεχίζει να βελτιώνει η Ελλάδα, ωστόσο, εξακολουθεί να ανήκει στους ουραγούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης στον δείκτη DESI 2021, που καταγράφει την πρόοδο κάθε κράτους-μέλους στην ψηφιακή ανταγωνιστικότητα. Η Ελλάδα, αν και έχει κάνει πρόοδο σε όλες σχεδόν τις παραμέτρους του δείκτη, αν και στις περισσότερες περιπτώσεις η βαθμολογία της εξακολουθεί να είναι κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ.
Έτσι, κατατάσσεται χαμηλά και συγκεκριμένα 25η μεταξύ των 27 χωρών της ΕΕ στην έκδοση του DESI για το 2021, ο οποίος, ωστόσο, παρουσιάζει στοιχεία από το πρώτο ή το δεύτερο τρίμηνο του 2020, με «τα αποτελέσματα των πολιτικών που εφαρμόστηκαν έκτοτε δεν αποτυπώνονται στα δεδομένα και θα είναι πιο φανερές στην έκδοση του 2022», όπως τονίζει η Επιτροπή.
Όπως προκύπτει από τον Δείκτη Ψηφιακής Οικονομίας και Κοινωνίας (DESI) 2021, η ελληνική δημόσια διοίκηση έχει κάνει ένα πραγματικό ψηφιακό άλμα τον τελευταίο χρόνο, με τις επιδόσεις της στην ψηφιοποίηση των δημόσιων υπηρεσιών να υπερβαίνουν τον μέσο όρο της ΕΕ. Για παράδειγμα, στον αριθμό των χρηστών υπηρεσιών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης υπερβαίνει κατά πολύ τον μέσο όρο της ΕΕ.
Πρωτοπορία στη χρήση τεχνητής νοημοσύνης
Την ίδια στιγμή, οι ελληνικές επιχειρήσεις συγκαταλέγονται στις πρωτοπόρες ως προς τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης (34%), πολύ πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ (25 %). Επιπλέον, η Ελλάδα βελτίωσε σε έναν χρόνο τις επιδόσεις στη συνδεσιμότητα και άρχισε να αναπτύσσει δίκτυα πολύ υψηλής χωρητικότητας. Η χώρα συγκεντρώνει 99% στον δείκτη ετοιμότητας 5G, που σημαίνει ότι έχει εκχωρηθεί το σύνολο σχεδόν των καινοτόμων ζωνών του εναρμονισμένου φάσματος 5G.
Που κερδίζει έδαφος η ψηφιακή Ελλάδα
Ο DESI 2021 εξετάζει την ψηφιακή πρόοδο κάθε χώρας στους στους τομείς του ανθρώπινου κεφαλαίου, της ευρυζωνικής συνδεσιμότητας, της ενσωμάτωσης των ψηφιακών τεχνολογιών από τις επιχειρήσεις και των ψηφιακών δημόσιων υπηρεσιών. Η Ελλάδα έχει την καλύτερη επίδοση στον τομέα ανθρώπινο κεφάλαιο όπου κατατάσσεται 21η στα 27 κράτη-μέλη.
Καλή κατάταξη έχει και στον τομέα ενσωμάτωσης των ψηφιακών τεχνολογιών από τις επιχειρήσεις, όπου βρίσκεται στην 22η θέση, ενώ στις ψηφιακές δημόσιες υπηρεσίες είναι 26η στα 27 κράτη-μέλη. Στο πεδίο ευρυζωνική συνδεσιμότητα η χώρα καταλαμβάνει, πάντως, ασθμαίνουσα την 27η και τελευταία θέση της ευρωπαϊκής κατάταξης
Ανθρώπινο κεφάλαιο
Το δυνατό σημείο της Ελλάδας, όπως επιβεβαιώνεται από τον DESI 2021 είναι το ανθρώπινο κεφάλαιο, όπου η Ελλάδα κατατάσσεται 21η μεταξύ των 27 χωρών της ΕΕ. Μπορεί η χώρα σε αυτό το πεδίο να παραμένει κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ, καθώς για παράδειγμα το ποσοστό των ατόμων που έχουν τουλάχιστον βασικές ψηφιακές δεξιότητες είναι χαμηλό (51%), ενώ και το ποσοστό των απασχολούμενων ειδικών ΤΠΕ παραμένει χαμηλό 2% σε σύγκριση με τον μέσο όρο της ΕΕ 4,3%).
Ωστόσο, μεταξύ των ειδικών ΤΠΕ της χώρας, το ποσοστό των γυναικών ειδικών ΤΠΕ παρουσιάζει ραγδαία αύξηση (από 20% το 2019 σε 27% το 2020) και είναι πολύ πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ (19%), καθιστώντας την Ελλάδα πρωτοπόρο σε αυτόν τον τομέα.
Στα μελανά σημεία είναι ότι μόνο το 12 % των επιχειρήσεων παρείχαν κατάρτιση ΤΠΕ στο προσωπικό τους το 2020, σε σύγκριση με τον μέσο όρο του 20% στην ΕΕ. «Η Ελλάδα έθεσε την ανάπτυξη των ψηφιακών δεξιοτήτων για όλους στον πυρήνα της νέας της στρατηγικής για τον ψηφιακό μετασχηματισμό με στόχο τη διευκόλυνση της χρήσης των δημόσιων υπηρεσιών και τη διασφάλιση της επανειδίκευσης και αναβάθμισης των δεξιοτήτων του εργατικού δυναμικού», αναφέρει η ΕΕ.
Επανειδίκευση του εργατικού δυναμικού
«Η Ελλάδα πρέπει να προωθήσει ευρέως την αναβάθμιση των δεξιοτήτων και την επανειδίκευση του εργατικού δυναμικού και να εκπαιδεύσει τις μελλοντικές γενιές εργαζομένων. Σημαντική πρόκληση αποτελεί η έλλειψη ικανοτήτων σε εξειδικευμένα προγράμματα εκπαίδευσης και κατάρτισης σε τομείς όπως η τεχνητή νοημοσύνη, οι κβαντικές τεχνολογίες και η κυβερνοασφάλεια. Θα ήταν ευπρόσδεκτη η ανάληψη επιπρόσθετης δράσης, σε συνεργασία με πανεπιστήμια και επιχειρήσεις, με στόχο την παροχή εκπαίδευσης και κατάρτισης και την αύξηση του αριθμού των ψηφιακών εμπειρογνωμόνων που απαιτούνται σε όλους τους τομείς της οικονομίας», αναφέρει η Επιτροπή.
Ευρυζωνική συνδεσιμότητα
Όσον αφορά τη συνδεσιμότητα, με συνολική βαθμολογία 37,7 (σε σύγκριση με τον μέσο όρο του 50,2 στην ΕΕ), η Ελλάδα κατατάσσεται στην 27η θέση στην ΕΕ. Η χώρα συνεχίζει να σημειώνει ταχύτατη πρόοδο όσον αφορά τη κάλυψη ευρυζωνικών επικοινωνιών υψηλής ταχύτητας (NGA). Η κάλυψη αυτή αυξήθηκε το 2020 κατά 6 εκατοστιαίες μονάδες φτάνοντας στο 87 %, ποσοστό που συμπίπτει με τον μέσο όρο της ΕΕ.
«Η αύξηση αυτή θα μπορούσε να αποδοθεί στη βαθμιαία ανάπτυξη των δικτύων μέσω του σχεδίου διανυσμάτωσης (vectoring). Η χώρα άρχισε επίσης επιτέλους να αναπτύσσει δίκτυα πολύ υψηλής χωρητικότητας (VHCN)», τονίζει η έκθεση DESI 2021. Η κάλυψη σταθερών δικτύων VHCN έφτασε το 10% από 7% το προηγούμενο έτος, αν και το ποσοστό αυτό εξακολουθεί να είναι πολύ κάτω από τον μέσο όρο του 59% στην ΕΕ.
Μόλις το 3% έχει ταχύτητες τουλάχιστον 100 Mbps
Ωστόσο, η διείσδυση σταθερών ευρυζωνικών επικοινωνιών ταχύτητας τουλάχιστον 100 Mbps παραμένει πολύ χαμηλή (φτάνοντας στο 3% από 1% το 2019) σε σύγκριση με τον μέσο όρο της ΕΕ (34%). Η συνολική διείσδυση σταθερών ευρυζωνικών επικοινωνιών εξακολουθεί να προχωρά με αργούς ρυθμούς, φτάνοντας στο 77% το 2020 από 76% το 2019 (συμβαδίζοντας με τον μέσο όρο της ΕΕ).
Τέλος, η Ελλάδα έχει σημειώσει πρόοδο στον δείκτη τιμών ευρυζωνικών συνδέσεων, με βαθμολογία 53 το 2020 έναντι 49 το 2019. Η διείσδυση κινητών ευρυζωνικών επικοινωνιών (60% το 2019) παραμένει κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ (71% το 2019). Οι επιδόσεις της Ελλάδας ως προς την τεχνολογία 4G είναι καλύτερες, με κάλυψη 99,2%.
«Ενώ η Ελλάδα έχει σημειώσει πρόσφατα πρόοδο όσον αφορά την αντιμετώπιση μακροχρόνιων εμποδίων στις επενδύσεις σε δίκτυα, απαιτούνται περισσότερες προσπάθειες, ιδίως για την αναβάθμιση του μητρώου υποδομών και τη δημιουργία λειτουργιών υπηρεσίας μίας στάσης (one-stop-shop) για τη χορήγηση αδειών, προκειμένου να μεγιστοποιηθεί ο αντίκτυπος των επενδύσεων», τονίζει η Επιτροπή. Σημειώνει, πάντως, ότι η χώρα συγκεντρώνει 99% στον δείκτη ετοιμότητας 5G, γεγονός το οποίο σημαίνει ότι έχει εκχωρηθεί το σύνολο σχεδόν των καινοτόμων ζωνών του εναρμονισμένου σε επίπεδο ΕΕ φάσματος 5G.
Ψηφιακές επιχειρήσεις
Όσον αφορά την ενσωμάτωση της ψηφιακής τεχνολογίας στις επιχειρηματικές δραστηριότητες, η Ελλάδα κατατάσσεται στην 22η θέση στην ΕΕ. Οι ψηφιακές τεχνολογίες υιοθετούνται αργά από τις ελληνικές επιχειρήσεις, καθώς μόνο το 19% χρησιμοποιεί τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης σε σύγκριση με τον μέσο όρο του 23 % στην ΕΕ.
Ωστόσο, το 38% των επιχειρήσεων χρησιμοποιεί ηλεκτρονική ανταλλαγή πληροφοριών (άνω του μέσου όρου του 36% στην ΕΕ). Όσον αφορά την υιοθέτηση προηγμένων ψηφιακών τεχνολογιών, οι ελληνικές επιχειρήσεις συγκαταλέγονται στις πρωτοπόρες ως προς τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης (34%), πολύ πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ (25%).
Στις ΤΠΕ για περιβαλλοντική βιωσιμότητα, με 65% η Ελλάδα είναι κοντά στον μέσο όρο της ΕΕ (66%). Το ίδιο ισχύει και για την ανάλυση μαζικών δεδομένων, όπου με 13% η Ελλάδα είναι κοντά στον μέσο όρο της ΕΕ (14%).
«Η Ελλάδα έχει αναγνωρίσει την ανάγκη θέσπισης εθνικής ψηφιακής βιομηχανικής στρατηγικής, καθώς και λήψης επιπρόσθετων μέτρων για τη δημιουργία ενός ευνοϊκού ρυθμιστικού και επενδυτικού πλαισίου με στόχο την επιτάχυνση της ψηφιοποίησης μεγαλύτερων και μικρότερων επιχειρήσεων», αναγνωρίζει ο DESI 2021.
e-Government
Η Ελλάδα βρίσκεται στην 26η θέση στην ΕΕ ως προς τις ψηφιακές δημόσιες υπηρεσίες. Σύμφωνα με τον δείκτη ωριμότητας των ανοικτών δεδομένων, η Ελλάδα, με 85% το 2020, παρουσιάζει καλές επιδόσεις e-government, ξεπερνώντας τον μέσο όρο του 78% στην ΕΕ. Όσον αφορά τους ενεργούς χρήστες υπηρεσιών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, η Ελλάδα με 67 % είναι πάνω από τον μέσο όρο του 64 % στην ΕΕ.
Ωστόσο, με 36/100 προσυμπληρωμένα έντυπα, η Ελλάδα βρίσκεται πολύ κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ (63/100). Η διαθεσιμότητα ψηφιακών δημόσιων υπηρεσιών τόσο για τους πολίτες όσο και για τις επιχειρήσεις παραμένει χαμηλή (54) σε σύγκριση με τον μέσο όρο του 75 για τους πολίτες και του 84 για τις επιχειρήσεις στην ΕΕ το 2020.
«Κύριος στόχος είναι, αφενός, να καταστούν οι ψηφιακές δημόσιες υπηρεσίες περισσότερο προσβάσιμες και εύχρηστες για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις και, αφετέρου, να απλοποιηθούν και να ψηφιοποιηθούν η κρατική διακυβέρνηση και οι δημόσιες υπηρεσίες, ώστε να διασφαλιστεί ότι η Ελλάδα θα είναι «εξ ορισμού ψηφιακή» έως το 2023», σημειώνει η Επιτροπή.
Η εικόνα στην Ευρώπη
Σύμφωνα με τις διαπιστώσεις του DESI 2021 όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ έχουν σημειώσει πρόοδο στον τομέα της ψηφιοποίησης, αλλά η συνολική εικόνα μεταξύ των κρατών μελών είναι ανομοιογενής και, παρά τη σχετική σύγκλιση, το χάσμα ανάμεσα στους πρωτοπόρους της ΕΕ και σε εκείνους με τις χαμηλότερες βαθμολογίες DESI παραμένει μεγάλο. Παρά τις βελτιώσεις αυτές, όλα τα κράτη μέλη θα πρέπει να καταβάλουν συντονισμένες προσπάθειες για την επίτευξη των στόχων του 2030, όπως ορίζονται στην ψηφιακή δεκαετία της Ευρώπης.
Όσον αφορά τις ψηφιακές δεξιότητες, το 56% των ατόμων στην ΕΕ διαθέτει τουλάχιστον βασικές ψηφιακές δεξιότητες. Τα στοιχεία δείχνουν ελαφρά αύξηση του αριθμού των ειδικών ΤΠΕ στον ενεργό πληθυσμό: το 2020, η ΕΕ διέθετε 8,4 εκατομμύρια ειδικούς ΤΠΕ έναντι 7,8 εκατομμυρίων το προηγούμενο έτος.
Δεδομένου ότι το 55 % των επιχειρήσεων ανέφεραν δυσκολίες στην πρόσληψη ειδικών ΤΠΕ το 2020, αυτή η έλλειψη υπαλλήλων με προηγμένες ψηφιακές δεξιότητες συμβάλλει επίσης στον βραδύτερο ψηφιακό μετασχηματισμό των επιχειρήσεων σε πολλά κράτη μέλη.
Τα στοιχεία δείχνουν σαφώς ότι πρέπει να αυξηθεί η προσφορές και οι ευκαιρίες κατάρτισης προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι της ψηφιακής δεκαετίας για τις δεξιότητες (βασικές ψηφιακές δεξιότητες για το 80% του πληθυσμού και 20 εκατομμύρια ειδικοί ΤΠΕ). Αναμένονται σημαντικές βελτιώσεις τα επόμενα έτη, εν μέρει διότι το 17% των ψηφιακών επενδύσεων στα σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας που έχει εγκρίνει μέχρι στιγμής το Συμβούλιο προορίζονται για τις ψηφιακές δεξιότητες (περίπου 20 δισ. ευρώ επί συνόλου 117 δισ. ευρώ).
Χάσμα συνδεσιμότητας
Τα στοιχεία για τη συνδεσιμότητα δείχνουν βελτίωση των «δικτύων πολύ υψηλής χωρητικότητας» (VHCN). Προκύπτει ιδίως ότι τα δίκτυα αυτά είναι διαθέσιμα στο 59% των νοικοκυριών στην ΕΕ, έναντι του 50% πριν από ένα έτος, ωστόσο εξακολουθούν να απέχουν πολύ από την καθολική κάλυψη δικτύων Gigabit (στόχος της ψηφιακής δεκαετίας για το 2030).
Στις αγροτικές περιοχές, η κάλυψη VHCN αυξήθηκε από 22% το 2019 σε 28% το 2020. Επιπλέον, 25 κράτη μέλη έχουν εκχωρήσει μέρος του φάσματος συχνοτήτων 5G, σε σύγκριση με 16 κράτη μέλη πριν από ένα έτος. Το 5G διατέθηκε στην αγορά σε 13 κράτη μέλη, καλύπτοντας κυρίως αστικές περιοχές.
Σχετικά με την ενσωμάτωση των ψηφιακών τεχνολογιών, σημειώθηκε μεγάλη αύξηση στη χρήση των τεχνολογιών cloud (από 16% των εταιρειών το 2018 σε 26% το 2020). Οι μεγάλες επιχειρήσεις εξακολουθούν να πρωτοστατούν στη χρήση των ψηφιακών τεχνολογιών. Για παράδειγμα, χρησιμοποιούν ηλεκτρονική ανταλλαγή πληροφοριών μέσω του σχεδιασμού των πόρων της επιχείρησης (ERP) και του λογισμικού υπολογιστικού νέφους πολύ συχνότερα από ό,τι οι ΜΜΕ (80% και 35% αντίστοιχα για τον ERP και 48% έναντι 25% αντίστοιχα για το υπολογιστικό νέφος).
Μικρό ποσοστό επιχειρήσεων χρησιμοποιεί προηγμένες τεχνολογίες
Ωστόσο, μόνο ένα μικρό ποσοστό των επιχειρήσεων χρησιμοποιούν προηγμένες ψηφιακές τεχνολογίες (14% μαζικά δεδομένα, 25% ΤΝ και 26% υπολογιστικό νέφος). Τα στοιχεία αυτά δείχνουν ότι ο τρέχων βαθμός υιοθέτησης ψηφιακών τεχνολογιών απέχει πολύ από τους στόχους της ψηφιακής δεκαετίας· φιλοδοξία της ΕΕ για το 2030 είναι το 90% των ΜΜΕ να έχουν τουλάχιστον ένα βασικό επίπεδο ψηφιακής έντασης, σε σχέση με το 60% το 2020, και τουλάχιστον το 75% των επιχειρήσεων να χρησιμοποιούν προηγμένες ψηφιακές τεχνολογίες έως το 2030.
Επί του παρόντος, μόνο ένα μικρό μέρος των εταιρειών χρησιμοποιεί μαζικά δεδομένα ακόμη και σε αρκετές από τις χώρες με τις καλύτερες επιδόσεις, σε αντίθεση με τον στόχο του 75%. Είναι σημαντικό να επισημανθεί ότι περίπου το 15% των ψηφιακών επενδύσεων στα σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας που ενέκρινε το Συμβούλιο (σχεδόν 18 δισ. ευρώ επί συνόλου 117 δισ. ευρώ) προορίζονται για τις ψηφιακές ικανότητες και την ψηφιακή έρευνα και ανάπτυξη.
Δημόσιες υπηρεσίες στην ΕΕ
Τα δεδομένα για τις ψηφιακές δημόσιες υπηρεσίες δεν εμφανίζουν ακόμη σημαντική βελτίωση των υπηρεσιών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης. Κατά το πρώτο έτος της πανδημίας, αρκετά κράτη μέλη δημιούργησαν ή ενίσχυσαν ψηφιακές πλατφόρμες για την παροχή περισσότερων διαδικτυακών υπηρεσιών.
Το 37% των ψηφιακών επενδύσεων, στο πλαίσιο των σχεδίων ανάκαμψης και ανθεκτικότητας που ενέκρινε το Συμβούλιο, (περίπου 43 δισεκατομμύρια ευρώ επί συνόλου 117 δισ. ευρώ) προορίζονται για τις ψηφιακές δημόσιες υπηρεσίες, οπότε αναμένονται σημαντικές βελτιώσεις τα επόμενα έτη. Η Επιτροπή διέθεσε επίσης την έκθεση συγκριτικής αξιολόγησης του 2021 για την ηλεκτρονική διακυβέρνηση, η οποία διενεργεί έρευνα στους πολίτες σε 36 ευρωπαϊκές χώρες σχετικά με τη χρήση των ψηφιακών υπηρεσιών δημόσιας διοίκησης.
