- της Νατάσας Φραγκούλη
Mε την τεχνητή νοημοσύνη να εισέρχεται όλο και πιο συστηματικά στην καθημερινότητα πολιτών και επιχειρήσεων, το τοπίο πέριξ της νέας και πολλά υποσχόμενης αυτής τεχνολογίας γίνεται σταδιακά όλο και πιο περίπλοκο. Τις αναδυόμενες αυτές προκλήσεις επιχειρεί να αντιμετωπίσει η ΕΕ, εισάγοντας νέους κανόνες περί ευθύνης για τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τεχνητής νοημοσύνης.
Σε αυτό στοχεύει η νέα Οδηγία περί ευθύνης για την τεχνητή νοημοσύνη (ΤΝ), η οποία συμπληρώνει και εκσυγχρονίζει το πλαίσιο αστικής ευθύνης της ΕΕ, θεσπίζοντας για πρώτη φορά κανόνες ειδικά για τις ζημίες που προκαλούνται από συστήματα ΤΝ. Οι νέοι κανόνες θα διασφαλίσουν ότι τα θύματα βλάβης, η οποία προκλήθηκε από τεχνολογία ΤΝ, μπορούν να έχουν πρόσβαση σε αποκατάσταση της ζημίας, κατά τον ίδιο τρόπο σαν να είχαν υποστεί βλάβη υπό οποιεσδήποτε άλλες περιστάσεις.
Πρακτικά, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει, για πρώτη φορά, στοχευμένη εναρμόνιση των εθνικών κανόνων περί ευθύνης για την τεχνητή νοημοσύνη (ΤΝ), ώστε να διευκολυνθεί η αποζημίωση των θυμάτων ζημιών που σχετίζονται με αυτήν.
Οι νέοι κανόνες θα διευκολύνουν, για παράδειγμα, την αποζημίωση στην περίπτωση που κάποιος υπέστη διακρίσεις σε διαδικασία πρόσληψης που γίνεται με τη χρήση τεχνολογίας ΤΝ.
Αστική ευθύνη για την τεχνητή νοημοσύνη
«Με την πρόταση σχετικά με την αστική ευθύνη για την ΤΝ δίνουμε στους καταναλωτές εργαλεία επανόρθωσης σε περίπτωση ζημίας που προκαλείται από την τεχνητή νοημοσύνη, ώστε να έχουν το ίδιο επίπεδο προστασίας με τις παραδοσιακές τεχνολογίες, ενώ παράλληλα εξασφαλίζουμε την ασφάλεια δικαίου για την εσωτερική μας αγορά», σχολίασε η αντιπρόεδρος, αρμόδια για θέματα Αξιών και Διαφάνειας, κυρία Βιέρα Γιούροβα.
Η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής πρέπει πλέον να εγκριθεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο. Πέντε χρόνια μετά από την έναρξη ισχύος της οδηγίας σχετικά με την ευθύνη για την τεχνητή νοημοσύνη, η Κομισιόν θα αξιολογήσει την ανάγκη θέσπισης κανόνων για την αντικειμενική ευθύνη όσον αφορά αξιώσεις που σχετίζονται με την ΤΝ, εάν αυτό είναι αναγκαίο.
Ίσες ευκαιρίες αποζημίωσης
Οι νέοι κανόνες διασφαλίζουν ότι κάθε τύπος θύματος -είτε άτομα είτε επιχειρήσεις- μπορεί να έχει ίσες ευκαιρίες αποζημίωσης εάν υποστεί βλάβη από υπαιτιότητα ή παράλειψη παρόχου, προγραμματιστή ή χρήστη ΤΝ.
Το σκεπτικό της Κομισιόν είναι ότι οι υφιστάμενοι εθνικοί κανόνες περί ευθύνης δεν είναι κατάλληλα εξοπλισμένοι για τη διεκπεραίωση αξιώσεων αποζημίωσης λόγω ζημίας που προκαλείται από προϊόντα και υπηρεσίες που βασίζονται στην ΤΝ.
Όσον αφορά τις αξιώσεις αποζημίωσης για υποκειμενική ευθύνη, το θύμα πρέπει να προσδιορίσει ποιον θα εναγάγει και να εξηγήσει λεπτομερώς την υπαιτιότητα, τη ζημία και την αιτιώδη συνάφεια μεταξύ των δύο. Αυτό δεν είναι πάντα εύκολο, ιδίως όταν εμπλέκεται τεχνητή νοημοσύνη.
«Τα συστήματα μπορεί συχνά να είναι πολύπλοκα, αδιαφανή και αυτόνομα, γεγονός που καθιστά υπερβολικά δύσκολο, αν όχι αδύνατο, για το θύμα να αντεπεξέλθει σ’ αυτό το βάρος απόδειξης», τονίζει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
