γράφει η Νατάσσα Φραγκούλη
Μπορεί η Ευρώπη να ξαναγράψει την ιστορία του Διαδικτύου, όπως την ξέρουμε μέχρι σήμερα; Αν και ακούγεται βαρύγδουπο, κάποιοι -όχι λίγοι- υποστηρίζουν ότι η Ένωση με τον νέο νόμο για τις Ψηφιακές Αγορές, τον οποίο έθεσε σε ισχύ την 1η Νοεμβρίου, μπορεί να το κάνει.
Ο πολύ-αναμενόμενος νόμος Digital Market Act (γνωστός ως DMA), που ενεργοποιήθηκε την 1η Νοεμβρίου, θέτει υπό ακόμη πιο στενό μαρκάρισμα κολοσσούς της τεχνολογίας, κατά κύριο λόγο με προέλευση την άλλη πλευρά του Ατλαντικού, που παρέχουν υπηρεσίες και επί ευρωπαϊκού εδάφους.
Ο νόμος αφορά τις ψηφιακές πλατφόρμες και στόχος της ΕΕ είναι να θέσει όρια σε τεχνολογικούς κολοσσούς, όπως οι Google, Amazon, Meta, Apple, Microsoft, οι οποίες θεωρείται -από τη νέα νομοθεσία- ότι εμπίπτουν στην κατηγορία των «θυρωρών του Διαδικτύου».
«Οι συνέπειες θα είναι σημαντικές. Οι εταιρείες αυτές θα αναγκαστούν να ανοίξουν τους περιφραγμένους κήπους τους» λέει ο Gerard de Graaf, βετεράνος αξιωματούχος της ΕΕ που βοήθησε να περάσει ο DMA στις αρχές του έτους.
«Εάν έχετε iPhone, θα πρέπει να μπορείτε να κατεβάζετε εφαρμογές όχι μόνο από το App Store, αλλά από άλλα καταστήματα εφαρμογών ή από το Διαδίκτυο” εξηγεί -με δηλώσεις του στο www.wired.com- ο de Graaf, ο οποίος πρόσφατα ανέλαβε επικεφαλής του ευρωπαϊκού γραφείου που ίδρυσε στο Σαν Φρανσίσκο η ΕΕ.
Όπως λέει ο ίδιος, ο DMA θα μπορούσε, για παράδειγμα, να υποχρεώσει το WhatsApp της Meta να λαμβάνει μηνύματα από ανταγωνιστικές εφαρμογές, όπως το Signal ή το Telegram, ή να εμποδίσει την Amazon, την Apple και την Google να προτιμούν τις δικές τους εφαρμογές και υπηρεσίες».
Τσουχτερά πρόστιμα
Αποστολή του νέου γραφείου, που ιδρύθηκε προ μηνός, είναι -μεταξύ άλλων- και να «περάσει» το DMA στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Και αυτό καθώς η Ευρώπη προβλέπει έντονες αντιδράσεις των τεχνολογικών κολοσσών στις νέες νομοθετικές ρυθμίσεις, οι οποίες προβλέπουν τσουχτερά πρόστιμα και τις πλατφόρμες που παραβιάζουν τη νομοθεσία.
Πρακτικά, η ΕΕ -βάσει του νέου θα είναι σε θέση να επιβάλλει κυρώσεις και πρόστιμα ύψους έως 10% επί του παγκόσμιου κύκλου εργασιών μιας επιχείρησης και έως 20% σε περίπτωση επανειλημμένων παραβάσεων. Σε περίπτωση συστηματικών παραβάσεων, θα είναι σε θέση να επιβάλλει τα μέτρα συμπεριφοράς ή διαρθρωτικού χαρακτήρα —στα οποία θα συμπεριλαμβάνεται και η απαγόρευση περαιτέρω εξαγορών.
«Καμία εταιρεία στον κόσμο δεν μπορεί να κλείσει τα μάτια στην προοπτική προστίμου έως και 20% του παγκόσμιου τζίρου της, εάν παραβιάσει επανειλημμένα τους κανόνες» τόνισε με νόημα ο Επίτροπος για την Εσωτερική Αγορά, Τιερί Μπρετόν.
Η ΕΕ θέλει να ανοίξει ο ανταγωνισμός, ώστε και μικρότερες πλατφόρμες, να μπορούν να διαθέτουν τις υπηρεσίες τους, χωρίς να παρεμποδίζονται από τους ψηφιακούς …θυρωρούς του Διαδικτύου, που μπορεί να κάνουν κατάχρηση της δεσπόζουσας θέσης τους στην αγορά.
Με το Digital Markets Act, η ΕΕ επιχειρεί να αναγκάσει τους ψηφιακούς γίγαντες να κάνουν τις πλατφόρμες πιο ανοικτές και διαλειτουργικές, ενισχύοντας τον ανταγωνισμό προς όφελος του τελικού χρήστη.
Η Ένωση πρακτικά επιδιώκει να θέσει ξεκάθαρους κανόνες λειτουργίας για τις μεγάλες ψηφιακές πλατφόρμες, που έχουν θέση «ρυθμιστή πρόσβασης» -gatekeeper- ώστε να μην κάνουν κατάχρηση της δεσπόζουσας θέσης τους στην αγορά.
Ποιοι είναι οι θυρωροί του Ίντερνετ
Εταιρείες, που διαχειρίζονται μία ή περισσότερες «βασικές υπηρεσίες πλατφόρμας», όπως μηχανές αναζήτησης, μέσα κοινωνικής δικτύωσης, καταστήματα εφαρμογών, ορισμένες υπηρεσίες ανταλλαγής μηνυμάτων, θεωρούνται ως ρυθμιστές της πρόσβασης, εφόσον πληρούν τις κάποιες απαιτήσεις.
Υπάρχουν τρία βασικά κριτήρια που εντάσσουν μια εταιρεία στο πεδίο εφαρμογής της πράξης για τις ψηφιακές αγορές. Το πρώτο σχετίζεται με το μέγεθος της πλατφόρμας, που έχει αντίκτυπο στην εσωτερική αγορά.
Ο νόμος αναφέρεται σε εταιρείες με ετήσιο κύκλο εργασιών 7,5 δισ. ευρώ ή και μεγαλύτερο τα τρία τελευταία οικονομικά έτη ή σε επιχειρήσεις με μέση κεφαλαιοποίηση ή ισοδύναμη πραγματική αγοραία αξία που ανέρχεται σε τουλάχιστον 75 δισ. ευρώ το τελευταίο οικονομικό έτος.
Για να θεωρηθεί μια εταιρεία ως ρυθμιστής πρόσβασης και άρα να εμπίπτει στις διατάσεις της Πράξης για τις Ψηφιακές Αγορές, θα πρέπει να παρέχει βασικές υπηρεσίες πλατφόρμας σε τουλάχιστον τρία κράτη μέλη.
Στις βασικές αυτές υπηρεσίες πλατφόρμας συγκαταλέγονται οι αγορές και τα καταστήματα εφαρμογών, οι μηχανές αναζήτησης, τα κοινωνικά δίκτυα, οι υπηρεσίες cloud, οι υπηρεσίες διαφήμισης.
Η τρίτη προϋπόθεση είναι μια εταιρεία να παρέχει βασική υπηρεσία πλατφόρμας σε περισσότερους από 45 εκατ. μηνιαίους ενεργούς τελικούς χρήστες στην ΕΕ και σε περισσότερους από 10.000 ετήσιους ενεργούς επιχειρηματικούς χρήστες στην ΕΕ.
Πότε θα εφαρμοστεί
Με την έναρξη ισχύος της την 1η Νοεμβρίου, η νέα νομοθεσία εισήλθε στην κρίσιμη φάση υλοποίησής της και θα αρχίσει να εφαρμόζεται σε έξι μήνες, από τις 2 Μαΐου 2023. Αμέσως μετά, σε περίπτωση που πληρούν τα όρια, που καθορίζονται από την πράξη για τις ψηφιακές αγορές, οι δυνητικοί ρυθμιστές της πρόσβασης θα υποχρεωθούν να κοινοποιήσουν τις βασικές υπηρεσίες πλατφόρμας τους στην Επιτροπή εντός δύο μηνών και έως τις 3 Ιουλίου 2023 το αργότερο.
Μόλις η Επιτροπή λάβει την πλήρη κοινοποίηση, θα έχει στη διάθεσή της 45 εργάσιμες ημέρες για να αξιολογήσει κατά πόσον η εν λόγω επιχείρηση πληροί τα όρια και να την ορίσει ως ρυθμιστή της πρόσβασης (για την τελευταία πιθανή υποβολή, η ανωτέρω προθεσμία θα λήγει στις 6 Σεπτεμβρίου 2023). Μετά τον ορισμό τους, οι ρυθμιστές της πρόσβασης θα έχουν στη διάθεσή τους έξι μήνες για να συμμορφωθούν με τις απαιτήσεις της πράξης για τις ψηφιακές αγορές, το αργότερο έως τις 6 Μαρτίου 2024.
